Sabahattin Ali
@kitap.ykykultur.com.tr
Hakkında
25 Şubat 1907'de Gümülcine sancağına bağlı olan Eğridere'de dünyaya gelen Sabahattin Ali, asker kökenli bir ailenin çocuğudur. Babası piyade yüzbaşısı Salahattin Bey, annesi ise yine bir asker çocuğu olan Hüsniye Hanım'dır. Salahattin Bey jöntürkleri destekleyen, oğluna ismini verdiği Prens Sabahattin ve Tevfik Fikret ile dostlukları bulunan biridir. Salahattin Bey'in askerlikten istifa etmesi sebebiyle aile Edremit'e yerleşir. Böylelikle bir ömrü meskensiz geçiren bir adam için ilk yolculuk yapılmış olur. 1914 yılında I. Dünya Savaşı nedeni ile Salahattin Bey askere alınınca, aile Çanakkale'ye geçer. 1918 senesine kadar savaşın olduğu bu bölgede kalmak, Sabahattin Ali'yi oldukça etkileyecektir.
Eğitimine İstanbul Üsküdar Doğancılardaki Füyûzat-ı Osmaniye Mektebi'nde başlayan Sabahattin Ali, ailesinin Çanakkale'ye gitmesi ile Çanakkale İbtidaî Mektebi'ne girer. Okul savaş nedeniyle öğretmensiz kalınca kapansa da, babası ve diğer subayların yardımı ile tekrar açılır ve Türkçe derslerini Salahattin Bey verir. Aile 1918'de Salahattin Bey'in askerlikten istifası üzerine İzmir'e yerleşir. İzmir'in Yunan işgaline uğraması sonucu Edremit'e, annesinin ailesinin yanına gitmek zorunda kalırlar. Bu süreçte Sabahattin Ali Edremit İdadisi'ne devam eder. 1922’de Balıkesir Dârülmuallimîn'e girer..
1928 senesinin yazında İstanbul'a gelen Sabahattin Ali, Maarif Vekâleti'nin yabancı dil öğretmeni yetiştirmek için Avrupa'ya öğrenci göndereceği haberi üzerine sınava girer ve sınavda başarılı olarak Almanya'ya gider.
Sabahattin Ali, Almanya'da önce bir bayanın evinde pansiyoner olarak kalmaya başlar, 15 gün Berlin'de, 1 yıl kadar da Postdam'da kalır. Almancasını ilerletmek için özel kurslara devam eder. Bu arada okumalarını yoğunlaştıran, özellikle Ivan Turgenyev, Maksim Gorki, Knut Hamsun gibi isimleri okuyan Sabahattin Ali, Terkib-i Bend'i tamamlar. Bir taraftan şiir yazımına devam ederken, Berlin'de daha çok aristokrat ve subayların çocuklarının gittiği bir okula başlar. Bu ortama alışması pek mümkün gözükmüyordur ve neticede yaşanan tatsız bir olay ile okuldan ayrılır. Bu ayrılış aynı zamanda Türkiye'ye dönüşle sonuçlanır. 1930 senesinde ülkeye döner ve Bursa'da ilkokul öğretmenliğine atanır. Bu arada Gazi Enstitüsü'nde açılan yabancı dil sınavlarına katılır ve aldığı yeterlilik belgesiyle 1930-1931 ders yılı başında Aydın Orta Mektebi'nde Almanca öğretmenliğine verilir.
1931 senesinde Konya'ya atanır. Burada hem Almanca öğretmenliğine devam eder, hem de kalemini işletir. Yazdıklarım bir taraftan da dergi ve gazetelere gönderir. Cumhurbaşkanına ima yoluyla hakaret'ten hüküm giyen Sabahattin Ali için Konya ile başlayan hapis günleri Sinop ile devam eder. 26 Aralık 1932 senesinde tutuklanan Sabahattin Ali, 29 Ekim 1933'te serbest bırakılır.
1935 senesinde Aliye Hanım ile evlenir ve bu evlilikten kızı Filiz dünyaya gelir. Sabahattin Ali için bu mutlu günler Ankara'da devam etmektedir. Ayrıca bu dönemde Ankara ikinci Ortaokulu'nda Almanca öğretmenliği yapar. 1936 senesinde 'Ali' soyadını alır.
1937 senesinin başında askere çağrılan Sabahattin Ali, ailesi ile İstanbul'a gelir. 2 ay er, 6 ay öğrenci olarak eğitim aldığı Harbiye'den sonra 1938 başlarında yedek subay olarak Eskişehir'e gönderilir. Terhisinden sonra Ankara'ya gelir; ama II. Dünya Savaşı nedeni ile önce Sarıkışla, ardından da İstanbul'da tekrar görev yapar. Bu süre içerisinde eser vermeye devam ederken, Kürk Mantolu Madonna İstanbul'da iken yazılmaya başlanmıştır.
1938 senesinde, Ankara Musiki Öğretmen Okulu Türkçe öğretmenliğine atanan Sabahattin Ali, daha sonra bu okulun yerini alan Devlet Konservatuarında; önce Karl Ebert'in asistanlığına daha sonra da dramaturgluk görevine getirilir.
Tek parti döneminde yazıları yayımlanmayan Sabahattin Ali, ülkeden gitmek ister lakin pasaport talebi onaylanmaz. Bulgaristan’a kaçmaya karar veren yazar, 2 Nisan 1948’de anlaştığı kaçakçı tarafından öldürülür. Ölümü hakkında hala cevaplanamayan sorular vardır.
Eserleri
Dağlar ve Rüzgâr (1934 - Yeni Eklerle 1943).
Değirmen (1935)
Kağnı (1936)
Ses (1937)
Kuyucaklı Yusuf (1937)
Kurbağanın Serenadı ve Öteki Şiirler'le birlikte (1937)
İçimizdeki Şeytan (1940)
Kürk Mantolu Madonna (1943).
Kağnı - Ses (1943 - İki Kitap Birlikte)
Yeni Dünya (1943)
Sırça Köşk (1947)
Çevirileri
Alman Edebiyatından Çevirileri
Memmerich, Max: Tarihte Garip Vakalar, (1941)
Lessing: Minna Von Barnhelm, (1943)
H. Von Kleist: Üç Romantik Hikaye, - A.V. Chamisso - E.T.A. Hoffmann, (1944)
Fr. Hebbel: Gyges Ve Yüzüğü, (1944)
Yunan Edebiyatından Çevirileri
Sofokles: Antigone, (1942)
Philoktetes: Antigone: Aias: Oidipus Kolonos’ta (1946) (Suat Sinanoğlu ve Nurullah Ataç ile birlikte)
İtalyan Edebiyatından Çevirisi
Silone, Ignazio: Fontamara, (1944)
Rus Edebiyatından Çevirisi
Puşkin, A.S. : Yüzbaşının Kızı (1944)-Erol Güney ile birlikte
Kaynakça
Ali, Filiz & Özkırımlı, Atilla; Sabahattin Ali; De Yayınevi; İstanbul; 1956.
Bezirci, Asım; Sabahattin Ali Hayatı/Hikâyeleri Romanları; İstanbul; 1979.
Kutlu, Mustafa; Sabahattin Ali; Dergâh Yayınlan; İstanbul; 1972.
Uyguner, Muzaffer; Sabahattin Ali Yaşamı Sanatı Yapıtlarından Seçmeler; Bilgi Yayınevi; Ankara; 1992.
https://www.turkedebiyati.org/sabahattin_ali.html [Erişim: Kasım 2018]
Yazan
