Pertev Naili Boratav
@biyografya.com
Hakkında
Türk halk bilimcisi, halk edebiyatı ve folklor araştırmacısı Pertev Naili Boratav 2 Eylül 1907’de bugün Bulgaristan sınırları içinde kalan Darıca (Zlatograd)’da doğdu. Asıl adı Mustafa Pertev olan Boratav, kaymakam Abdurrahman Naili Bey ve Sıdıka Hanım’ın oğludur.
Boratav, 1919’da Kumkapı Fransız Lisesi’nde başladığı ortaöğrenimini 1927 yılında İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamladı. Halkbilimiyle lise son sınıfta, sosyoloji öğretmeni Hilmi Ziya Ülken sayesinde tanıştı. 1930 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ile Yüksek Öğretmen Okulu’nu bitirdi. İki yıl Fuat Köprülü’nün asistanlığını yaptı. 1932’deki Tarih Kongresi’nde yaşanan bir olay yüzünden Konya Lisesi’ne öğretmen olarak atandı. Türkiyat Enstitüsü’nde iki yıl asistanlık yaptı. 1936’da Milli Eğitim Bakanlığı bursuyla Almanya’ya gitti, ancak bir yıl kaldıktan sonra siyasi nedenlerle geri çağrıldı. Dönüşünde Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde bir yıl kütüphanecilik yaptıktan sonra, 1938 yılında Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde (DTCF) yeni açılan halk edebiyatı ve halkbilim derslerini yürütmek üzere doçent olarak atandı. Bundan sonraki yıllarda Anadolu’nun çeşitli yörelerine giderek derlemeler yaptı. 1945 yılında Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nde, Sabahattin Eyüboğlu gibi arkadaşlarıyla birlikte geleceğin derlemecilerini yetiştirmek üzere çalışmalar yaptı. 1946 yılında DTCF’de profesör oldu ve Türkiye’nin en büyük halkbilim arşivini kurdu. Ancak Boratav, dönemin siyasi yapılanmasına ters düştüğü öne sürülen ideolojik görüşleri nedeniyle DTCF’nin diğer hocaları Behice Boran ve Niyazi Berkes ile birlikte önce soruşturmaya tabi tutuldu, sonrasındaysa 12 Temmuz 1948’de açığa alındı. 1952’ye kadar Türkiye’de bilimsel araştırmalarına devam eden ve ABD’deki Stanford Üniversitesi Hoover Kütüphanesi’nin Türkiye Bölümü’nün kuruluşunu yöneten Boratav, ülkede iyice ağırlaşan siyasi atmosfer nedeniyle Fransa’ya yerleşti. 1972 yılına kadar Centre National de Recherche Scientifique’de ve 1976’ya kadar da Ecole Pratique des Hautes’de halkbilimi ile ilgili araştırmalar yaptı. Türkiye’de yaşamamasına rağmen ülkesiyle bağlarını hep canlı tuttu, çalıştığı kurumlar adına Anadolu’yu dolaşarak derlemeler yaptı. Türk halkbilimine kazandırdığı eserlerin yanı sıra, ülkesini Batı’da tanıtmak için derlediği masallardan ve tekerlemelerden seçmeleri, açıklamalar ve değerlendirmeleriyle birlikte Fransızca, Macarca ve Almanca olarak yayımladı.
Türk halk edebiyatı araştırmaları öncüsü Pertev Naili Boratav 2000 masal, 40 halk hikâyesi, çocuk oyunları, türküler, tiyatrolar, şarkılar, fıkralar, şiirlerden meydana gelen zengin bir arşiv kurdu. 1927-1997 yılları arasında oluşturduğu “Boratav Arşivi” vasiyeti doğrultusunda bir araya getirilerek Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı ‘nın Bilgi- Belge merkezinde koruma altına alınmıştır.
Pertev Naili Boratav 16 Mart 1998’de Paris’te öldü. Hayrünnisa Hanım’la evliliklerinden Korkut ve Murat isminde iki oğlu vardır. Büyük oğlu ünlü Marksist iktisat profesörü Korkut Boratav’dır. Küçük oğlu Murat Boratav’ın oğlu David Boratav’ın öyküsü ise dedesinin izlerini sürmek için Fransa’dan İstanbul’a ve oradan da yazarlığa uzanmaktadır.
Ödülleri
Centre National de la Recherche Scientifique’de (CNRS-Fransız Ulusal Bi¬limsel Araştırmalar Merkezi) bronz madalyası (1974)
Folklor ve Edebiyat adlı kitabıyla- Sedat Simavi Vakfı Ödülü (1983)- ödülü Haldun Taner ile paylaşmıştır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü – Folklör dalında (1993)
Truva Folklor Araştırmaları Derneği Halkbilim Ödülü (1997)
Eserleri
İnceleme-Antoloji: Köroğlu Destanı ( 1931)
Folklor ve Edebiyat I (1939)
Bey Böyrek Hikâyesine Ait Metinler (1939)
Halk Edebiyatı Dersleri I (1943)
Pir Sultan Abdal (1943)- Abdülbaki Gölpınarlı ile
İzahlı Halk Şiiri Antolojisi (1946)- Halil Vedat Fıratlı ile
Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği (1946)
Typen türkischen Volkmärchen (1953)- W. Eberhard ile
Folklor ve Edebiyat II (1954)
Contes turcs, [Türk Masalları, Fransızca] (1955)
Zaman Zaman İçinde. Tekerlemeler, Masallar (1958)
Jeux de force et d’adresse des provinces de France (1959)
Benli Bari [Türk masalları, Macarca], (1960)
Le “Tekerleme”. Contribution á l’étude typologique et stylistique du conte populaire turc [Tekerleme. Türk Halk Masalının Tipolojik ve Stilistik İncelemesine Katkı] ( 1963)
Er-Töshtük (1965)
Türkische Volksmärchen [Türk Halk Masalları, Almanca] (1967)
Az Gittik Uz Gittik (1969)
Türk Halkbilimi I. 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı (1969)
Türk Halkbilimi II, 100 Soruda Türk Folkloru. İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar (1973)
Mahtumkul Firaqui. Poéme de Türkmenie (1975)- Louis Bazin ile
Nasreddin Hoca (1996)
Üniversitede Cadı Kazanı; 1948 DTCF Tasfiyesi ve Pertev Naili Boratav’ın Müdafaası) (1998)- (Haz: Mete Çetik)
Masallar I: Uçar Leyli (2001). (Haz: Muhsine Helimoğlu Yavuz)
Yayına hazırladıkları
Esen, Ahmet Şükrü: Anadolu Ağıtları (1982)- Rémy Dor’la
Esen, Ahmet Şükrü: Anadolu Türküleri (1986), A. Fuat Özdemir’le
Anadolu Destanları (1991)- A. Fuat Özdemir’le
Çevirileri
Van Gennep, A: Folklor (1939)
Platon: Euthyphron (1942)
Platon: Küçük Hippias (1943)- O. Apelt-M.Croiset ile
Büchner, G: Danton’un Ölümü ( 1944)
Heine, H: Seyahat Tabloları (1945-1948)- Heine; Hayrünnisa Boratav ile
Şudraka: Toprak Arabacık (1946)- W. Ruben ile
Kaynakça
http://www.biyografya.com/biyografi/8162 [son erişim 29.10.2018]
http://www.sozelti.com/pertevnaili.html [son erişim 29.10.2018]
http://mithatsarcan.blogspot.com/2009/02/pertev-naili-boratav.html [son erişim 29.10.2018]
https://www.edebiyol.com/pertev_naili_boratav.html [son erişim 29.10.2018]
http://kitapeki.com/boratavin-ailesi/ [son erişim 30.10.2018]
Yazan
