Gertrude Marie Durusoy
@ İsabel Raika Durusoy Onmuş
Hakkında
d. 07.03.1943 Sosen, Çekoslovakya- ö. 31.07.2017 İzmir; matematik öğretmeni olan Felemenk asıllı babası Joseph Vermeersch, İkinci Dünya Savaşı’nda Almanlara esir düştü. Annesi Léontine (Schröder), Sosen’de yetişen bir çiftçi kızı idi. Çekçe’nin yanında Almanca da konuşulan Bohemya’da ilkokula başlayan Durusoy, bu dillere ek olarak Rusça, sonrasında Fransa’da Cambrai’da kaldığı yatılı okulda Fransızca öğrendi. Latince ve İngilizceyi de orta ve lise öğrenimi sırasında öğrenen Durusoy, Lille Üniversitesi’nde Alman Dili ve Edebiyatı okudu, Rus Dili ve Edebiyatı derslerine katıldı ve seçmeli ders olarak İtalyanca ve Çekçe dersleri gördü. Guatemalalı bir öğrenciye Fransızca öğretmesi karşılığında ondan İspanyolca öğrendi. Değişim öğrencisi olarak Almanya’da bulunduğu sırada tanıştığı Fikret Durusoy ile evlenerek eşiyle Türkiye’ye yerleşti ve Türkçe öğrendi. Yabancı dillere olan ilgisi nedeniyle kendi çabasıyla Yunanca ve Japonca öğrendi.
«Kafka’nın Öykülerine Çek Edebiyatı ve Çek Dilinin Etkileri» adlı tezle Université de Provence (Aix-en-Provence)’ta doktor unvanı kazandı; Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi’nde, Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde ve 1988’de profesör olduğu Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde çalıştı. Kendi geçmişinden getirdiği çok kültürlü ve çok dilli bakış açısını çalışmalarına yansıtarak Avrupa Dilleri ve Kültürleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (ADIKAM)’nin kurulmasında öncülük etti ve bu kurum çerçevesinde dil ve kültür alanlarına hizmet etti. ADİKAM bünyesinde İtalyanca, Yunanca ve Rusça kursları organize etti. Edebi çeviri faaliyetlerinin ve Türkiye’yi tanıtıcı çevirilerinin yanı sıra çalışmaları arasında dikkat çeken mesleki faaliyetleri şunlardır: Türk-Alman Dostluk Derneği yönetim kurulu üyeliği; ÖSYM Merkezinde Almanca soruları hazırlama görevi (1975-1980); Avusturya Edebiyatı Sempozyumu Organizasyonu (1989); Fransız Arkeoloji Günleri organizasyonu (1998); Vielsprachigkeit, Jura Soyfer Toplantısı organizasyonu (1999); Heinrich Heine Sempozyumu organizasyonu (1999); European Cultural Processes and the Terminology of Cultural Studies konulu uluslararası toplantının organizasyonu (2000); Avrupa Kültür Günleri organizasyonu (2000/2002/2004); Fransız Seyahatnameleri ve Tarihin Işığında İzmir. Türk-Fransız Kolokyumu organizasyonu (2001); Uluslararası LAMARTINE Kolokyumu organizasyonu (2004). 2008 yılında emekli oldu, ancak çalışmalarını aktif olarak sürdürdü. Dört çocuklu bir ailenin en büyüğü olarak dünyaya gelen Durusoy’un, İsabel Raika Durusoy Onmuş ve Daniel Selahi Durusoy isminde biri üniversitede öğretim üyesi olarak çalışan diğeri de yurtdışında yaşayan çocukları var.
Ödülleri:
Pierre-François Caillé Çeviri Ödülü/ Paris (1990), Avusturya Bilim Bakanlığı Çeviri Ödülü/ Viyana (1991), 2003 Benal Nevzat Başarılı Kadın Önderi Onur Ödülü (2004), Chevalier de l'Ordre du Mérite (2005), Goldenes Verdienstzeichen der Republik Österreich (2007), Cavaliere del Ordine: Stella della Solidarieta Italiana (2007), Kadın Yazarlar Derneği Onur Üyeliği.
İngilizce, Fransızca, Almanca, Türkçe, Rusça, İtalyanca, İspanyolca, Felemenkçe, Latince ve Çekçeyi anadili gibi konuştuğu için 'İzmir Dil Rekortmeni' konulu yarışmayı kazandı.
Fransa Büyükelçisi Paul Poudade tarafından liyakat nişanı verildi; İzmir İtalya Konsolosu Michele Tommasi tarafından şövalye unvanı verildi.
Eserleri:
Edebiyat, kültür ve dil araştırmaları kapsamında çok sayıda ulusal ve uluslararası bildirileri, makale ve kitapları bulunan Durusoy’un çeviri kitapları aşağıdaki gibidir:
Çevirileri
Almancaya
Cemil Toksöz: Berühmte Sehenswürdigkeiten der Antike in Lykien (1986)
Şadan Gökovalı: Die Kommagene und der Nemrut (1988)
Güngör Dilmen: Die Ohren des Midas (1991)
Fransızcaya
Raoul Maria de Puydt: Made in Flanders (1984)
Ülgür Önen: La Lycie. La côte Sud - Ouest de l'Anatolie (1984)
Ülgür Önen: Ephèse (1984)
Ülgür Önen: Ephèse telle qu'elle fut (1985)
Ülgür Önen: La Carie. Le Sud de la côte Ouest de l'Anatolie (1987)
Şadan Gökovalı: La Commagène et le Nemrut (1988)
Ferit Edgü: Une saison à Hakkari (1989)
Emine Işınsu: Un coeur aux enchères (1991)
Güngör Dilmen: Les oreilles du roi Midas (1991)
Zeynep Oral: Leyla Gencer (2014)
Türkçeye
Herbert Meier: Stauffer- Bern (1981).
Paul Celan: Bademlerden Say Beni (1983) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Guillaume Apollinaire: Dünya Gülü (1986) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Elias Canetti: Günleri Sayılı Olanlar (1986)
Hermann Broch: Bilinmeyen Değer (1988)
Halikarnas Balıkçısı: Ephesos (1988)
Aragon: Mutlu Aşk Yoktur Durusoy (1988) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Georg Trakl: Akşamları Kalbim (1991) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Gerhard Köpf: Borges Yok (1993)
Paul Celan: Haşhaş ve Bellek (1994) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Paul Celan: Zaman Kırmızısı Dudaklarla (1996) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Andrei Voznesenski: Telefon Kulübesi (1997) (Mirbatır Husanov ve Ahmet Necdet ile birlikte)
Guillaume Apollinaire: Alkoller (1997) (Ahmet Necdet ve Jean Louis Mattei ile birlikte)
Francesco Micieli: Tek Bildiğim Babamın Ellerinin Büyük Olduğu (1999)
Paul Celan: Dil Kafesi (1999) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Peter Paul Wiplinger: Yaşam Belirtisi (2000)
Fulvio Tomizza: Yaşamın En Güzeli (2001)
Jura Soyfer: Batık Kent Vineta. Dünyanın Sonu. Oyunlar (2002)
Guillaume Apollinaire: Mirabeau Köprüsü (2004) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Georg Trakl: Akşamları Kalbim (2006) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Paul Celan: Hiçkimse'nin Gülü (2006) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Paul Celan: Bademlerden Say Beni (2008) (Ahmet Necdet ile birlikte)
Guillaume Apollinaire: Alkoller (2021[1997]) (Ahmet Necdet ve Jean Louis Mattei ile birlikte)
Yazan
