Ari Çokona
@Ari Çokona (özel paylaşım)
Hakkında
Aristotelis Çokona, ya da çevirilerinde kullanmayı tercih ettiği adıyla Ari Çokona 1957 yılında İstanbul’un Fener semtinde Rum bir ailenin, Olimpia ve Kimon Çokona’nın oğulları olarak dünyaya geldi. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Kimya Yüksek Mühendisi olarak mezuniyetinin ardından bir süre boya sanayinde çalıştı ardından öğretmenlik yapmaya başladı. Halen Özel Zografyan Rum Lisesinde fizik öğretmeni olarak görev yapmakta ve aynı lisede Yunan Edebiyatı öğretmeni olan eşi Mağdalini Frangoplo Çokona ile de mesai arkadaşlığı yürütmektedir. İstanbul Cihangir’de oturan çiftin üniversite çağında Kimon ve Dimitri Çokona isimlerinde iki oğlu bulunmaktadır. Tıpkı Çokona gibi her iki oğlu da fen bilimlerinde yükseköğrenim görmeyi seçmişlerdir. Aristotelis Çokona mühendis ve öğretmen kimliğinden çok araştırmacı yazar ve çevirmen kimliğiyle bilinmektedir. Türkçe- Yunanca dil çiftinde yapılan çevirilerin tanınan, aranılan ve üretken bir ismi olan Çokona, iki ülke arasındaki dil, kültür, edebiyat ve tarih köprüsünün önemli mimarlarından da biridir.
Çokona, 2004 yılında aynı okulda mesai arkadaşı olan yazar dostu Suat Batur’un teşvikiyle Çağdaş Yunan edebiyatından yaptığı çevirilerle başladığı çevirmenlik kariyerine çocuk kitapları ve bilimsel araştırmaları da eklemiştir. Son yıllarda ise ağırlıklı olarak Klasik Yunancadan edebiyat, tarih ve felsefe kitaplarını çevirmeye yönelmiştir. Lena Divani, Petros Tatsopoulos gibi çağdaş Yunan yazarlarına ait eserleri Türkçemize kazandırmanın yanı sıra Aristoteles, Sophokles, Ksenephon, Euripides ve Platon gibi antik Yunan felsefecilerinin birçok kitabının da güncel çevirilerinin altına çevirmen olarak imza atmıştır. En son çevirisi İlber Ortaylı’nın ‘beklenen çeviri’ olarak nitelendirdiği ve 2018 yılında İş Bankası Kültür Yayınları etiketiyle çıkan “Kritovulos Tarihi 1451-1467” adlı kitaptır. Araştırmacı yazar olarak derlediği ve kaleme aldığı çalışmalarında ise Anadolu ve İstanbul Rumlarının tarihi ve edebiyatına ilişkin konuları ele almaktadır. Anı, öykü, araştırma, derleme ve çocuk edebiyatı alanlarında telif kitapları bulunmaktadır.
Çokona’ya göre farklı anlatım biçimleri çevirmeni farklı çeviri kararları almaya yönlendirmektedir, bilimsel çevirilerde önemli olan doğruluktur ve hiçbir anlam kaybının yaşanmaması için erek dilin tüm olanaklarının zorlanması gerekmektedir. Edebi çeviride ise çeviriden doğru olmasından çok kaynak metinle benzer estetik değerlere sahip olması, okurda kaynak metnin doğurduğu duyguları uyandırması beklenmektedir. Bu nedenle Çokona biçemin ön planda ve anlatımın yoğun olduğu bir edebi tür olan şiirin çevrilemeyeceğine ve sadece yeniden yazılabileceğine inanmaktadır. Şiirde çevirinin aslının eşdeğeri olabileceğini düşünmeyi safdillik olarak görerek bunu “Çevirdiği eseri seven ve kendisine saygısı olan her çevirmen, çevirisinin – çok nadir durumlar dışında- asıl metnin estetik yetkinliğine ulaşamayacağını bilmelidir,” diyerek dile getirmektedir.
Aristotelis Çokona çevirmenliğe başlarkenki hedefinin Türk okurlara Yunan kültürünü tanıtmak ve iki ülkenin yakınlaşmasına katkıda bulunmak olduğunu ifade etmektedir. Yunan edebiyatı gibi marjinal sayılabilecek bir edebiyatın İngilizce ve benzeri egemen üçüncü diller üzerinden yapılan çevirilerin iki ülke arasındaki mevcut paralellikleri göstermede yetersiz olduğunu düşünmekte, bu yüzden de iki ülke arasında bir yakınlaşmanın kurulabilmesi için doğrudan Yunancadan çevirilere ihtiyaç olduğunu ve bu konuda yayınevlerine büyük sorumluluklar düştüğünü dile getirmektedir. Her iki dili de iyi bilen dostlarını profesyonel çevirmenlik yapmaya teşvik eden ancak bunda çok da başarılı olamadığını belirten Çokona, Yunan Edebiyatına olan talebin artması ve çeviri bedellerinin standart hale gelmesi yoluyla Yunanca çevirmen yetersizliğinin ortadan kalkacağına ve çevirilerin kalitesinin yükseleceğine inanmaktadır.
Eserleri
Ege'nin Karşı Yakasından 1ve 2 (2004)
Fener: İstanbulum 5 (2009)
Rum Masalları (2011)
Çağdaş Yunan Edebiyatı Antolojisi (2014)
20. Yüzyıl Başlarında Anadolu ve Trakya’daki Rum Yerleşimleri (2016)
Altınkanat Okulu (2017)
Stavrides; Stavro: Anatol Türküleri 1896 Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Türkü Mecmuası (2017)- Derleme; Evangelia Balta ile
Çevirileri
Balta, Evangelia (Editör): Sinasos Mübadeleden Önce Bir Kapadokya Kasabası (2004)
Nenedakis, Andreas: Büyükbaşlar-1922 (2005)
Gavroğlu, Kostas: Bilimlerin Geçmişinden Tarih Üretmek (2006)
Samarakis, Andonis: Yanlış(2006)
Delta, Pinelopi S.: Adsız Masal (2007)
Divani, Lena: Anna'nın Yedi Günahı (2009)
Missios,Hronis: İyi ki Erken Öldün (2009)
Tatsopoulos, Petros: Yılın Yazarı (2009)
Triviza, Evgene: Son Kara Kedi (2009)
Varnalis, Kostas : Sokrates'in Gerçek Savunması (2009)
Sari, Zorz: Yalan (2009)
Balta, Evangelia: Ürgüp- Prokopi (2010)
Triviza, Evgene: Büyülü Yastıklar (2010)
Triviza, Evgene: Diş Doktoruna Giden Timsah (2011)
Triviza, Evgene: Tulum Çalan Boğa (2011)
Triviza, Evgene: Kralın Fotoğrafçısı (2011)
Platon: Sokrates'in Savunması (2012)
Triviza, Evgene: Beş Kilitli Sandık (2012)
Zei, Alki: Mor Şemsiye (2012)
Kavafis, Konstantinos: Bütün Şiirleri (2013)
Euripides, Medea (2014)
Seferis, Yorgo: Mithistorima (2014)
Sophokles: Antigone (2014)
Sophokles: Trakhisili Kadınlar (2014)
Ksenophon: Anabasis - On Binler’in Dönüşü (2015)
Sophokles: Aias (2015)
Sophokles: Philoktetes (2015)
Viziinos, Yeorgios : Öyküler: Annemin Günahı, Hayatının Biricik Yolculuğu, Moskof Selim (2015)
Aristoteles: Poetika - Şiir Sanatı Üstüne (2016)- Ömer Aygün ile
Sophokles: Oidipus Kolonos’ta (2016)
Triviza, Evgene: Kardan Adam ve Küçük Kız (2016)
Euripides : İphigenia Aulis’te (2017)
Euripides : İphigenia Tauris’te (2017)
Kritovulos : Kritovulos Tarihi (1451-1467) (2018)
Kaynakça
https://twitter.com/AriCokona [Erişim: 15.10.2018]
http://hepkitap.com.tr/yazarlarimiz/ari-cokona [Erişim: 15.10.2018]
https://www.evrensel.net/haber/304791/anadolu-ve-trakyadaki-rum-yerlesimleri-kitaplasti [Erişim: 15.10.2018]
http://www.milliyet.com.tr/bosna-nin-saygin-muftusu/ilber-ortayli/pazar/yazardetay/27.05.2012/1545601/default.htm [Erişim: 15.10.2018]
http://t24.com.tr/k24/yazi/aricokona,1898 [Erişim: 15.10.2018]
Yazan
